Cmentarna rewolucja z przełomu XVIII i XIX w.

Stare Powązki, Rakowice, Łyczaków, Rossa – te cmentarze łączy nie tylko doniosła rola w polskiej kulturze, ale również czas powstania. Są bowiem pamiątkami po zmianach zapoczątkowanych przez Ludwika XVI.

Od średniowiecza zarówno na ówczesnych ziemiach polsko-litewskich, jak i w innych częściach Europy zmarłych chowano albo w kościołach, albo w ich bezpośrednim otoczeniu. Wynikało to z głęboko zakorzenionego przeświadczenia o potrzebie bliskości wobec Boga. Pochówki wewnątrz kościołów były oczywiście bardziej prestiżowe. Z tego też względu pozwalali sobie na nie tylko najbogatsi, jak również osoby duchowne. Elita budowała krypty grobowe, nad którymi częstokroć wznoszono monumentalne grobowce albo wręcz całe kaplice, gdzie regularnie odbywały się nabożeństwa za dusze pochowanych. Do dziś stanowią one trwałe i spektakularne świadectwo ówczesnych obyczajów pogrzebowych, będąc nierzadko wybitnymi dziełami rzeźby lub architektury.

Medyczne oświecenie

Zmiana sposobu myślenia, mającego przełożenie na regulacje prawne, nastąpiła dopiero w drugiej połowie XVIII w. Stało się tak przede wszystkim z powodu rozwoju wiedzy medycznej, a ściślej – obaw o negatywny wpływ rozkładających się ciał na zdrowie żywych, którzy znajdują się w ich pobliżu (np. w kościele). Szczególne znaczenie dla tej swoistej ogólnoeuropejskiej rewolucji, w tym zwłaszcza dla ziem polskich, miała sytuacja w katolickiej Francji. W 1765 r. zakazano pochówków w granicach Paryża...